30 ضرب المثل و اصطلاح جالب در ترکی استانبولی - مجله فضای وب

1- Hoş geldiniz (حوش گلدینیز - خوش گلدینیز)

معنا: خوش آمدید. این جمله زمانی گفته می ِگردد که فردی به عنوان میهمان به خانه می آید و میزبان می خواهد به وی خوش آمد بگوید.

2- Şeytan tüyü (شیطان تویو)

معنا: پدر شیطان شیطان تویو در زبان ترکی استانبولی به عنوان یک لقب توهین آمیز است و برای فردی استفاده می گردد که مرموز است و کارهایی شیطانی انجام می دهد. شیطان تویو در بین آذری زبان های ایران به معنای عنکبوت است - مترجم

3- Taş attı da kolu mu yoruldu? (تاش آینده دا کولو مو یورولدو؟)

معنا: آیا بازوی فردی که سنگ پرتاب نموده، خسته شده است؟ این جمله برای سرزنش کردن یک فرد احمق مورد استفاده قرار می گیرد.

4- Bir yastıkta kocasınlar (بیر یاستیکتا کوچاسینلار)

معنا: روی یک بالش پیر شوند این جمله اغلب به افرادی خطاب می گردد که تازه ازدواج نموده اند و بدین معناست که تا آخر عمر به خوشی در کنار هم زندگی نمایند و پیر شوند. معادل این جمله در زبان فارسی همان به پای هم پیر شدن است.

5- Etekleri zil çalıyor (اِتکلری زیل چالی یور)

معنا: انتهای دامن خود را به هم میزند در حقیقت این جمله نشان دهنده مقدار هیجان یک فرد است که از فرط هیجان سریع حرکت می نماید و انتهای دامنش به هم می خورد.

6- Pabucu dama atıldı (پابوکا داما آیندهلدی)

معنا: کفش های او به پشت بام پرتاب شد این ضرب المثل زمانی استفاده می گردد که یک نوزاد در مرکز توجهات مادر قرار گیرد یا از کسی حمایت بسیار زیادی گردد.

7- Balık etli (بالیک اِتلی)

معنا: گوشت ماهی در زبان ترکی استانبولی این اصلاح برای خانمی استفاده می گردد که بسیار لاغر است و گوشت کمی روی استخوان های خود دارد. در توصیف دختران لاغر نیز این ضرب المثل استفاده می گردد.

8- Havadan sudan (هاوادان سودان)

معنا: از آب و هوا ترک ها حرف زدن را دوست دارند و این کار را نیز طول می دهند و گاهی در مورد موضوع چندان خاصی هم صحبت نمی گردد . Havadan sudan برای توصیف این شرایط مورد استفاده قرار می گیرد و بدان معنا است که حرف های مختلفی در طول صحبت گفته شده است.

9- Elini sallasa ellisi (اِلینی ساللاسا اِللیسی)

معنا: اگر دست خود را به سمت شما دراز کرد، پنجاه درصد (از ماجرا) اجرا شده است. در زمانی که یک رابطه محبت آمیز دچار مشکل شده است از این اصطلاح استفاده می گردد و بدین معنا است که وی برای برقراری دوستی دست خود را به سمت شما می آورد.

10- Ciğerimin köşesi (جیگَریمین کوشِسی)

معنا: جگر گوشه این اصطلاح در زبان فارسی نیز به عنوان جگر گوشه مورد استفاده قرار می گیرد و از آن برای توصیف فردی استفاده می گردد که نزد گوینده بسیار دوست داشتنی و محبوب است. ممکن است که این اصلاح را در متن ترانه های ترکی بشنوید.

11- Armut piş ağzıma düş (آمروت پیش آگزیما دوش)

معنا: گلابی روی درخت رسیده و پخته شو و در دهن من بیافت. این اصلاح در توصیف فردی مورد استفاده قرار می گیرد که دوست ندارد کاری را انجام دهد و می خواهد که همه چیز آماده و مهیا باشد و برای مثال غذا به صورت آماده به دهان وی برسد.

12- İyi ki doğdun (ایی کی دوغدون)

معنا: چه خوب شد که به جهان آمدی. این جمله در زبان ترکی برای تبریک روز تولد گفته می گردد و البته این اصلاح بسیار معنادار تر از تولدت مبارک است و این جمله را می تواند در فارسی به صورت: خوشحالم که به جهان آمدی، ترجمه کرد.

13- Boşver (بوش وِر)

معنا: (فکرت را) خالی کن Boşver زمانی گفته می گردد که موضوعی ناراحت نماینده در فکر فرد مقابل باشد و به وی می گویند که فراموشش کند.

14- El elden üstündür (اَل اَلدن اوستون دور)

معنا: یک دست نسبت به دست افراد دیگر، برتر است. این اصطلاح در زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که می خواهند نشان دهند همواره فرد دیگری می تواند فلان کار را به شکل بهتری انجام دهد.

15- Battı balık yan gider (باتی بالیک یان گیدیر)

معنا: ماهی غرق شده، کج حرکت می نماید. تجزیه کردن این اصطلاح کار دشواری است اما بدین معناست که بدترین حالت ممکن نظیر غرق شدن ماهی رخ داده است، پس فراموش کن و شاد باش.

16- Ateş almaya gelmek (آیندهش آلمایا گِلمَک)

معنا: آمدن برای گرفتن آتش این اصطلاح زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که به مکانی بروید و خیلی سریع از آن خارج شوید. تاریخچه: در زمان گذشته کبریت وجود نداشت و برای همین در خانه ها برای آتش درست کردن به خانه همسایه می رفتند و بدون صحبت اضافه یک چوب که آتش گرفته را بر می داشتند و باز می گشتند. این اصطلاح بدین صورت شکل گرفته است و معنای این را می دهد که تنها آمده است تا آتش ببرد و کار دیگری ندارد - مترجم

17- Cami yıkılmış ama mihrab yerinde (جامی یکیلمیش اما محراب یِرینده)

معنا: مسجد ویران شده اما محراب پا برجاست. این اصطلاح برای توصیف پیرزنی مورد استفاده قرار می گیرد که همچنان حلقه ازدواج خود را حفظ نموده است. این ضرب المثل به تعبیر دیگر می گردد کلیسا تبدیل به ویرانه شده است اما منبر پا بر جاست. متضاد این اصطلاح نیز mutton dressed as lamb یا همان پوشیدن پشم در گوشت، مثل بره است.

18- Geçmiş olsun (گِتمیش اولسون)

معنا: انشالله که برطرف شده است. این اصطلاح در زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که فردی بیمار باشد یا یک تجربه بد را پشت سر بگذارد. فرد به وسیله این اصطلاح اظهار امیدواری می نماید و می گوید که به زودی بر مشکل خود فائق خواهی آمد.

19- Nazar değmesin (نَظَر دِگمیش)

معنا: چشم نخوردن زمانی که از فردی تعریف می نمایند، این اصطلاح را به کار می برند تا وی چشم نخورد و این موضوع به خصوص برای بچه ها بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. البته بسیاری از مردم به چشم خوردن اعتقاد دارند و برای همین این اصطلاح نیز زیاد مورد استفاده قرار می گیرد. چشم نخوری انشالله معادلی مناسب برای این ضرب المثل در زبان فارسی است - مترجم

20- Hayırlı olsun (هایرلی اولسون)

معنا: فرخنده باشد. این اصطلاح زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که فردی یک تعهد تازه داشته باشید و برای مثال مشغول به یک کار تازه گردد.

21- Allah analı babalı büyütsün (الله آنالی بابالی بویوتسون)

معنا: خداوند او را نزد پدر و مادرش بزرگ کند. این اصطلاح یک آرزوی بسیار خوب برای نوزادی است که تازه به جهان آمده. در زبان فارسی یک اصطلاح مشابه وجود دارد: زیر سایه پدر و مادرش بزرگ گردد - مترجم

22- Kolay gelsin (کولای گِلسین)

معنا: امیدوارم که برایتان ساده باشد. این یک اصطلاح است که برای قدردانی از افراد و کارگران مورد استفاده قرار می گیرد. برای مثال در خیابان این جمله را به کارگری می گویند که کار سنگینی انجام می دهد.

23- Çok yaşa (چوک یاشا)

معنا: امیدوارم که زیاد عمر کنید. چوک یاشا در ترکی استانبولی مترادف با عافیت باشد است و زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که فردی عطسه کند. فرد عطسه نماینده نیز در پاسخ می گوید که sende gör (سَن دَ گور)، یعنی امیدوارم شما هم عمری طولانی داشته باشید. البته برای پاسخ به این اصطلاح از hep beraber (هِپ برابر) نیز استفاده می گردد که به معنای این است که امیدوارم همگی عمری طولانی داشته باشیم.

24- Kafayı üşüttü (کافایی اوشوتو)

معنا: آن ها باعث سرما خوردن سر خود شدند. ترک ها به شکل مادرزادی با سرما خوردن رابطه خوبی ندارند و اگر شما سرتان سرما بخورد بدین معنا است که دیوانه هستید.

25- Sıhhatler olsun (صیحَت لَر اولسون)

معنا: امیدوارم که سلامت باشید. افراد مسنی که در گذشته در خانه های خود آب گرم نداشتند، تنها یک یا دو بار در هفته حمام می کردند و اکنون این اصطلاح را برای افرادی که استحمام نموده می گویند تا سرما نخورد. این اصطلاح در فارسی نیز به صورت، صحت آب گرم وجود دارد - مترجم

26- Başınız sağolsun (باشینیز ساق اولسون)

معنا: سرتان سالم بماند. این اصطلاح برای دلداری دادن به فردی مورد استفاده قرار می گیرد که عزادار است یا چیزی را گم نموده است. سرت سلامت، معادل فارسی این اصطلاح ترکی به شمار می رود - مترجم

27- Benim) ilk göz ağrım) (بِنیم ایلک گوز آریم)

معنا: اولین چشم درد (من) این به اولین عشق یا فرزند گفته می گردد تا از شر چشم زخم دور بماند. برای مثال یک مادربزرگ این جمله را به بزرگترین نوه اش می گوید.

28- Ellerine sağlık (اِللرین ساغلیک)

معنا: دستانت سلامت باشند. این اصطلاح خطاب به فردی گفته می گردد که با دستان خود یک وسیله دوست داشتنی ساخته است. برای مثال در خطاب به مادری می گویند که برای یک میهمانی آشپزی نموده باشد.

29- Bir musibet bin nasihatten iyidir (بیر موصیبت بین نصیحتین ایی دیر)

معنا: یک تجربه بد ارزش هزاران هشدار را دارد. اصطلاح فوق الذکر بدین معناست که تجربه کردن یک موضوع ناخوشایند می تواند بسیار باارزش تر از هزاران هشداری باشد که افراد مختلف می دهند.

30- Güle güle gidin (گوله گوله گِدین)

معنا: با خنده بروید. این جمله به افرادی گفته می گردد که منزل را ترک می نمایند و گفتن آن باعث می گردد که از یک خداحافظی ناراحت نماینده جلوگیری گردد. همان طور که در این مقاله از خبرنگاران مطالعه کردید، زبان ترکی استانبولی بسیار شیرین است و ضرب المثل های بسیار جالبی دارد. البته اگر با زبان آذری (آذری های ایران) آشنا باشید، فراگیری زبان ترکی استانبولی ساده تر خواهد بود. منبع: matadornetwork