طالبان در پی تجارت با ایران است - مجله فضای وب

شرق در ادامه نوشت: روز پنجشنبه ویدئو هایی منتشر شد که نشان می دهد نیرو های طالبان در گمرک اسلام قلعه پرچم جمهوری اسلامی افغانستان را با صدای الله اکبر درآورده و پرچم خود را به جایش نصب می کنند. گمرک مرزی ایران و افغانستان، اسلام قلعه نام دارد که در 120کیلومتری استان هرات واقع شده است. همچنین طلوع نیوز افغانستان گزارش داده که درگیری بین نیرو های طالبان و دولت افغانستان در دومین شهر بزرگ این کشور، قندهار هم در جریان است.

محمد نعیم، سخنگوی طالبان در مصاحبه با خبرگزاری اسپوتنیک گفت: در ارتباط با مسئله مرز ها ما به همه اطمینان می دهیم که مسئله ای از سمت ما وجود نخواهد داشت. ما به همه همسایگانمان اطمینان می دهیم که آرامش نسبی در مرز های ما برقرار خواهد بود. شهاب الدین دلاور، سرپرست هیئت طالبان در مسکو در نشست خبری هیئت طالبان با رسانه های روسیه در مسکو هم گفته در فتوحات تازه طالبان همسایگان ما در آرامش خواهند بود و جای نگرانی نیست؛ آماده رفع نگرانی کشور ها از طریق مذاکره هستیم.

اما اهمیت نگرانی رخ داده در مرز به این حد است که سرتیپ رضا آذریان، فرمانده قرارگاه منطقه شمال شرق ارتش برای بازدید از مرز های شرقی کشور و مرز دوغارون در شهرستان تایباد رفته و توضیح داده که ️نیرو های زمینی ارتش در قالب تیپ های متحرک هجومی در سرتاسر نوار مرزی شمال شرق و شرق کشور مستقر هستند و با همه قوا در حال پاسداری از مرز های ایران اسلامی هستند و جای هیچ گونه نگرانی نیست.

در همین حال با توجه به احتمال مهاجرت غیرقانونی افغانستانی ها به سمت مرز های ایران در شرایط بحرانی، امیر سرتیپ فرهاد آریانفر معاون عملیات نیروی زمینی ارتش هم که برای بررسی آمادگی یگان ها در منطقه حضور یافته است، توضیح داد: با حضور هوشمندانه و همت رزمندگان نیروی زمینی در صد ها کیلومتر از مرز های شرقی، همچنین تلاش مرزداران غیور نیروی انتظامی در منطقه ها مرزی هم جوار با استان سیستان و بلوچستان و همراهی عزیزان سپاه، کوچک ترین تحرک در مجاورت مرز ها را به دقت تحت نظر داشته و اجازه کوچک ترین تردد و ورود غیرمجاز از طریق این مرز ها را نخواهیم داد. مرز های جنوب شرق و شرق کشور به صورت شبانه روزی تحت کنترل و نظارت قرار داشته و از امنیت کامل برخوردار است.

با این حال، پیشروی طالبان در افغانستان و نزدیکی این گروه به مرز های ایران می تواند اتمسفر فضای دو کشور و شرایط تنظیم رابطه ایران و طالبان را تحت الشعاع قرار دهد.

در مورد شرایط تازه پیش آمده با ابراهیم رحیم پور، معاون پیشین آسیای وزارت خارجه گفتگو کردیم. او معتقد است طالبان در پی قدرت گرفتن در افغانستان است، اما قدرت را با دیگری شریک نمی شود. اگرچه او تأکید دارد که ارزیابی جدی نیازمند رصد تحولات آینده است.

آنچه اکنون در افغانستان رخ داده چقدر قابل پیش بینی بود؟

درباره تحولات افغانستان باید گفت راستای که اکنون در حال طی شدن است، موضوع تازهی نیست. از اواخر دوره ترامپ و مذاکراتی که در دوحه بین طالبان و دولت افغانستان انجام شد، این راستا در حال طی شدن است. آن هایی که افغانستان شناس هستند، مدتی است منتظر همین تغییر و تحولات هستند.

نیت آمریکا هم همین شرایطی بوده که پیش آمده و به عبارتی خودش خلاص می شود و دیگران را درگیر می کند. مدعی است که به اهداف خودش رسیده، من که فکر می کنم نه. هم خسارت زیادی دیده است و هم خسارات زیادی به خود افغانستان و همسایگانش زده و این داستان مربوط به 20 سال و مربوط به رؤسای جمهور پیشین آمریکاست.

طالبان بعد از دو دهه دوباره قدرت گرفته است. نگاه مردم افغانستان به آن ها چگونه است؟

به نظر می رسد نیرو، گروه و قدرت طالبان قابل حذف نیست. قسمتی از واقعیت جامعه افغانستان است. بعد هم این گروه به مرور با حمایت کشور های بیرونی و بعد هم با دسترسی به منابع مالی و تسلیحاتی مختلف خودش را سازمان داده است. از بیکاری که در جامعه افغانستان هست، استفاده کرده و سربازگیری هم کرده است.

از این نظر بعد از مذاکرات دوحه و به خصوص بعد از آزادکردن زندانی های طالبان و بعد از اینکه آمریکایی ها خروج شان از افغانستان را شروع کردند همه منتظر توسعه فعالیت شان و گرفتن منطقه ها بودند؛ به خصوص دولت افغانستان. دولت افغانستان هم متأسفانه در چهل و دو، سه سالی که درگیر این بحران هاست، در ضعیف ترین موقعیت خودش است. از این نظر کاری چندان جدی هم از دستشان برنمی آید.

ولی از طرف دیگر این گزاره وجود دارد که مردم افغانستان هم همه شان طالبان نبوده یا با آن تفکر همراه نیستند. ولی به هر حال نگاه می کنند که آن قدرت غالب کجاست و چه کسی است؟ طبیعتا این قدر مصیبت دیده اند که درگیر نمی شوند؛ بنابراین برای پیداکردن تصویر شفاف از آینده باید صبر کرد و دید، ولی آنچه مطمئنا می شود گفت این است که طالبان جزء قدرت است. بااین حال، خاصیت طالبان این است که معمولا یک حکومت مؤتلفه یا حکومتی که سهم گیری کند و با دیگران شریک شود، نیست؛ یا همه قدرت را می خواهد یا همین طور می ماند.

از طرف دیگر، به نظر می رسد طالبان از اقدامات انفجاری و انتحاری که قبلا انجام می داد، با ادعا هایی که اکنون برای حکومت داری می کند، دست برمی دارد. مگر در درگیری های نظامی شرایطی پیش بیاید که برای نشان دادن قدرت خودش دست به اقدامات انفجاری و انتحاری بزند.

طالبان که ولسوالی و بخش های مختلف را می گیرند و عوامل خودشان را می گذارند، طبیعتا هم مقداری مالیات گیری از مردم می کنند. طالبان خیلی هم عجله ندارند. 20 سال آمریکایی ها آنجا آمدند، مردم منتظر بودند. حالا یکی، دو سال دیگر هم برایشان مشکل نیست که صبر کنند.

در افکار عمومی همیشه ادعا هایی مطرح است مبنی بر اینکه ایران از طالبان حمایت می کند. در این مورد چه پاسخی می توان داد؟

در مورد اینکه ما از طالبان حمایت می کنیم به نظرم تا به اینجا ارتباط با طالبان کاری منطقی بود. دولت کابل ضعیف بود. آمریکایی ها هم آنجا بودند. این دو فاکتور ایجاب می کرد که ما با گروه هایی که به خصوص در مرز های ما و در حاشیه مرز های ما نفوذ، قدرت و ترددی دارند، قاعدتا به خاطر حفظ شرایط خودمان باید مذاکره می کردیم که کردیم و این هم ضد دولت افغانستان نبوده و برای حفظ شرایط خودمان بوده است. این سیاست پیروز هم بوده.

الان که این ها دارند روی کار می آیند، این هم خیلی عاقلانه نیست که ما شروع کنیم به مقابله با طالبان. این تا اندازه ای به ما ربطی ندارد، به خود مردم افغانستان ربط دارد؛ بنابراین کاری که ما می توانیم بکنیم دعوت به مذاکره است و حل کردن مسائلی که در این کشور هست از طریق سیاسی. ولی خب ما هم واقعا می توانیم بگوییم که در این چهل و دو، سه سال خسته شدیم.

خیلی تلاش کردیم، خیلی کمک کردیم، خیلی مؤثر بودیم، ولی خب افغانستان، افغانستان است؛ یعنی آمریکایی ها اگر تجربه امروز را داشتند، شاید زودتر خارج می شدند، اما خب بالاخره ابرقدرت است. ادعا می کند و نمی خواهد که از خودش ضعف نشان بدهد. شوروی هم همین طور. آن ها هم اگر حرف امام را گوش کرده بودند، نمی آمدند. قبل از آن هم انگلیسی ها و دیگران.

از این نظر فکر می کنم در کنار مرز های خودمان و برای خودمان تحولات افغانستان را باید دقیق دنبال کنیم؛ هم از طریق دولت افغانستان، هم از طریق طالبان یا دیگر افراد معتبری که ما با آن ها ارتباط داریم، به خصوص نیرو های جهادی. این ها چیز هایی است که ما به هر حال داریم انجام می دهیم. فکر می کنم این نکته حمایت از طالبان را شاید خیلی به این صراحت نمی شود گفت.

به اصطلاح محاسبه طالبان در قدرت قاعدتا باید برای ما محفوظ باشد. همان طور که در اسلام آباد هم بیشتر از این نسبت به طالبان آنچه گفته می شود وجود دارد؛ بنابراین ما به نام همسایه اصلی این کشور در کنار پاکستان و بعد هم تاجیکستان و تا اندازه ای ترکمنستان هستیم. در این ها ما ذی حق هستیم که تحولات را دقیق دنبال کنیم و ببینیم چه اتفاقاتی قرار است بیفتد.

آنچه من از افغانستان می شننام، این است که متأسفانه مسائل این کشور بسیار زیاد است. مردمش بسیار مظلوم و رنج دیده هستند. نیاز به آرامش دارند و نیاز به بازگشت به سرزمین و وطن خودشان. واقعیت نشان می دهد که هنوز هم دورنمایی برای این موضوع نیست. امیدواریم که باز مهاجران تازهی را از افغانستان به کشورمان شاهد نباشیم.

طالبان به اسلام قلعه رسیده اند. این موضوع چقدر می تواند برای ایران نگران کننده باشد؟

در مورد آمدن طالبان به اسلام قلعه و نوار مرزی ما، مشخصا، فراه، نیمروز و هرات سه ایالتی هستند که در همسایگی ما هستند و طالبان در هر سه این ها حضور پیدا کرده است.

این دفعه طالبان از قسمت شمال و غرب که به ما نزدیک تر است عملیات بیشتری را انجام داده تا جنوب و شرق. آن ها مشخصات دیگری دارند؛ بنابراین الان طالبان به عبارتی با ما همسایه شده است. دیگر ایجاب می کند که خارج از اینکه دولت مرکزی را به رسمیت می شناسیم، با نیرویی که در کنار مرز های ماست، قاعدتا باید گفتگو کنیم، مراقب باشیم و تحولات را زیر ذره بین قرار دهیم.

برخی معتقدند طالبان فعلی با طالبان قبل تفاوت کرده است. شما در این زمینه نشانه هایی می بینید؟

در این مورد که آیا طالبان همان شرایط 20 سال پیش را دارد یا فرق دارد، باید گفت حتما تفاوت هایی کرده، ولی معنایش این نیست که چارچوب فکری اش را تغییر داده است. طبیعتا ابزار ها و تاکتیک ها را برای رسیدن به حکومت در این دوره تغییر داده است.

اینکه تفکرش نسبت به زنان، آموزش، سیاست خارجی و اقتصاد و همه مسائل مهمی که هست چطور است، دراین باره نیرو های ضد طالبان بی کار ننشسته اند و دارند تولید فیلم و نوار و این مسائل می کنند؛ بنابراین باید مجموعه اطلاعات را از کانال های مناسب پیدا کرد.

عاقلانه نمی دانم که در این مقطع طالبان به همان کار های بچگانه و جاهلیت ادامه دهد، ولی از طرفی هم باید ما این را قبول کنیم که طالبان الان در شرایطی است که در ابتدا می خواهد به حکومت برسد و رضایت عمومی را هم جلب کند. از این نظر فکر می کنم اولویتشان امنیت است و اقتصاد؛ لذا شاید با ورود به اسلام قلعه در پی داشتن تجارت مناسب با ایران است، بیشتر از آنچه فعلا بین دو کشور هست. ایران از شرکای مهم افغانستان است و صادرات ما به این کشور صادرات خوبی است.

ممکن است آن ها دنبال نفوذ به ایران هم باشند و امنیت منطقه ها مرزی در خطر باشد؟

اصلا چنین چیزی نمی تواند توجیه پذیر باشد. آن ها فعلا خود افغانستان را باید تثبیت کنند و به فکر سامان دهی نیرو های خودشان باشند و اصلا اینکه طمعی به داخل ایران بخواهند داشته باشند، خودشان هم می دانند که چنین توانی را ندارند و عاقلانه هم نیست.

نکته آخر اینکه این نیرو یک نیروی نظامی منسجم تربیت شده سازمان دهی شده دقیق نیست؛ بنابراین شما نمی توانید بین طالبانی که در این دوره دارند عمل می کنند و طالبانی که آن طرف دیگر کار می کنند یک شرایط را ببینید. گاهی هم بلبشویی در حرکات گروه های این چنین دیده می شود و از این نظر نمی شود تفسیر دقیق علمی کرد.

باز هم باید منتظر پدیده های دیگر و تحرکات دیگر بود تا بشود قضاوتی انجام داد، ولی من فکر می کنم این ها هیچ نگاهی به ایران ندارند و نخواهند داشت و از طرف دیگر التماس دعا هایی هم دارند. حالا باید ببینیم برایند ارتباطاتی که وجود دارد به کجا می رسد. امیدواریم طالبان با خود دولت کابل هم که در جلسه اخیر در تهران با آن ها صحبت کردند، بتوانند راهی پیدا کنند که بدون خشونت قدرت تقسیم شود.