کرونا چگونه باعث شورش نان در لبنان شد؟ - مجله فضای وب

به گزارش خبرنگاران، حدود دو هفته پیش، کمیته بین المللی صلیب سرخ، با صدور بیانیه ای، درباره احتمال وقوع زلزله های اقتصادی و اجتماعی به دلیل کرونا در خاورمیانه هشدار داد. به نظر می رسد لبنان اولین کشور خاورمیانه است که چنین زلزله ای را تجربه می نماید.

سه شنبه شب، برای دومین روز متوالی، تعدادی از شهر های لبنان شاهد اعتراضات معیشتی بود. معترضان به گرانی، سقوط ارزش پول ملی و تورم اعتراض کردند. در بیروت، معترضان در خیابان الحمرا که بانک مرکزی در آن واقع شده است، تجمع کردند و شعار هایی علیه ریاض سلامه، رئیس بانک مرکزی سر دادند. در طرابلس، که اعتراضات از آنجا آغاز شد، معترضان به چند بانک حمله ور شده و آن ها را آتش زدند و با نیرو های ارتش که برای برقراری امنیت به خیابان ها آمده بودند، درگیر شدند. در شهر صیدا، واقع در جنوب لبنان، تظاهرات نمایندگان به بانک ها و صرافی ها حمله نموده و به آن ها خسارت زدند. همچنین، شعار هایی علیه رئیس بانک مرکزی لبنان سر دادند.

بیشتر بخوانید:

چرا لبنان ناآرام است؟

ارتش لبنان اعلام نموده در اعتراضات روز دوشنبه، یک شهفرایند کشته شده و 20 غیرنظامی و 40 نظامی مجروح شده اند.

حسان دیاب، نخست وزیر لبنان، با بیان اینکه فریاد مردم را شنیده، تاکید نمود که مطالبات معیشتی مردم نباید به شورش تبدیل گردد. دیاب همچنین گفت که بحران معیشتی و اجتماعی در لبنان با سرعتی بی سابقه، وخیم تر شده است.

علاوه بر این، دیاب درباره کوشش طرف هایی که مقاصد خبیث و پنهانی برای از بین بردن امنیت دارند، هشدار داد و این امر را بازی با آتش توصیف کرد. دولت دیاب، که بعد از استعفای سعد حریری سر کار آمد، مخالفان سرسختی در محافل سیاسی لبنان دارد و ظاهرا، از کارشکنی این محافل نگران است.

با این حال، فارغ از اینکه مخالفان دیاب کارشکنی نمایند یا ننمایند، شرایط اقتصادی لبنان به شدت وخیم شده و همین امر در بروز مجدد اعتراضات نقش عمده ای ایفا کرد. طبق برآورد های رسمی، حدود 45 درصد مردم لبنان زیر خط فقر هستند. در شش ماه گذشته، ده ها هزار لبنانی، شغل خود را از دست داده و بیکار شده اند. کرونا، این فرایند را تشدید کرد. از همین رو، بعضی محافل لبنانی، معتقدند که معترضان فعلی لبنان، گرسنگانی هستند که در اثر وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی به دلیل کرونا، شورش نان به راه انداخته اند.

اعتراضات معیشتی لبنان حدود شش ماه پیش، در اکتبر 2019، آغاز و به استعفای سعد حریری از نخست وزیری منجر شد. بعد از روی کار آمدن حسان دیاب، اوضاع سیاسی کمی آرام شد، ولی مسائل اقتصادی ادامه یافت. حالا، در بحبوحه کرونا مجددا اعتراضات از سرگرفته شده است.

اداره آمار و نظرسنجی در مرکز مطالعات و مستندسازی لبنان، به تازگی نتایج یک نظرسنجی خود را درباره تبعات بحران اقتصادی لبنان و پیامد های اقتصادی کرونا منتشر کرد. این نظرسنجی بین پنجم تا دهم آوریل جاری انجام شد.

پیامد های هولناک

دولت لبنان از اواسط ماه مارس، برای مقابله با کرونا محدودیت های گسترده ای اعمال کرد. در نتیجه، بسیاری از کسب و کار ها متضرر شدند. امری که بحران اقتصادی لبنان را عمیق تر کرد. ارزش پول ملی لبنان، لیر، به شدت سقوط کرد. در حالی که قیمت هر یک دلار دولتی 1507 لیر است، قیمت دلار در بازار آزاد به نزدیک چهار هزار لیر رسیده است. قیمت های کالا هایی مانند سبزیجات، میوه و گوشت به شکل سرسام آوری بالا رفت. مثلا قیمت پوشک بچه از 20 هزار به 30 هزار لیر رسید. همچنین، قیمت گوشت گاو از 18 هزار به 32 هزار لیر افزایش یافت.

این در حالی است که طبق نظرسنجی فوق، که نتایج آن در روزنامه الاخبار لبنان منتشر شده، 30.8 درصد شرکت ها، کارگران خود را اخراج و 10.8 درصد نیرو های خود را تعدیل نموده اند. همچنین، حقوق 33 درصد کارکنان بخش خصوصی کاملا قطع شده و 22 درصد کارکنان بخش خصوصی حقوق شان کاهش یافته، ولی ساعت های کاری شان ثابت مانده است. 13 درصد کارکنان، حقوق و ساعت های کاری شان با هم کاهش یافته است. فقط حقوق 31.5 درصد کارکنان بخش خصوصی هیچ تغییری نداشته است.

همچنین، نتایج نظرسنجی نشان داد که 51 درصد شرکت ها، درآمدهای شان به اندازه 50 درصد یا کمتر کاهش یافته است. در مقابل، درآمد های 49 درصد شرکت ها به مقدار بیش از 50 درصد کاهش یافته است.

عبدالحلیم فضل الله، رئیس مرکز مطالعات و مستندسازی، می گوید همه این ارقام، موج اول نتایج بحران است. در آینده، شرکت های بیشتری، کارگران خود را اخراج خواهند کرد و بدین ترتیب، بحران، روز به روز عمیق تر خواهد شد. فراوری ناخالص داخلی لبنان کاهش خواهد یافت و سرانه فراوری ناخالص داخلی از 10 هزار دلار در حال حاضر به پنج هزار دلار خواهد رسید. فضل الله اضافه نمود: به نقطه صفر بازخواهیم گشت، یعنی به سرانه فراوری ناخالص داخلی زمانی که لبنان از جنگ داخلی خارج شد. با این تفاوت که این بار بحران اقتصادی و نقدی و شیوع بیماری کرونا نیز وجود دارد.

روزنامه الاخبار در رابطه با بحران اقتصادی فعلی لبنان که بدترین بحران اقتصادی این کشور پس از جنگ داخلی (1975-1990) است، نوشت: بحران اقتصادی و نقدی، که بعد از جنبش 17 اکتبر تا حدود زیادی وخیم تر شد، تاثیرات بزرگی بر اوضاع معیشتی و زندگی لبنانی ها برجای گذاشت. سپس، بحران ویروس کرونا آمد و بحران {اقتصادی} را به نحو بسیار چشمگیری بدتر کرد. اغلب کسب و کار ها و فعالیت های اقتصادی متوقف شد. امری که به تعطیلی موسسات تجاری، صنعتی و خدماتی متعدد و همچنین به اخراج تعداد زیادی از کارگران و کاهش حقوق بعضی از آن ها منجر شد.

در میانه بحران اقتصادی، بین دولت و بانک مرکزی لبنان اختلاف نظر ایجاد شده است. دو طرف یکدیگر را به وخیم تر کردن اوضاع اقتصادی متهم می نمایند. محافل نزدیک به دولت، ریاض سلامه را در سقوط ارزش پول ملی مقصر می دانند و او را به استفاده شخصی از اعتبارات بانک مرکزی متهم می نمایند. در مقابل، سلامه ادعا می نماید که دولت در انجام اصلاحات پیروز نبوده و این امر ربطی به بانک مرکزی ندارد.

به هر حال، صرفنظر از اینکه چه کسی مسئول بحران اقتصادی لبنان است، کرونا مسائل اقتصادی این کشور را به نحو کم سابقه ای تشدید نموده و آن را به مرز فروپاشی اقتصادی رسانده است.